Iedereen die (wel eens) paniekaanvallen heeft (gehad), die weet hoe ontzettend naar het is als je de grip op de realiteit – en de controle over je gedachten verliest. Ik heb er zelf ook mee te maken gehad. En waar ik ooit dacht dat het hebben van paniekaanvallen iets is waar ik mee moest leren leven, weet ik inmiddels gelukkig beter. In dit artikel leg ik je uit wat je kunt doen bij paniekaanvallen. Als je snapt wat er precies gebeurd in je lichaam, dan zul je immers niet alleen makkelijker kunnen relativeren, maar dan kun je je gedachten ook daadwerkelijk leren resetten.
Fight or flight
Angst is een emotie, welke vaak samen gaat met allerlei lichamelijke reacties; een snelle ademhaling, derealisatie, hartkloppingen, misselijkheid, overmatig zweten, etc.
Angst is bovendien ook een functioneel overlevingsmechanisme bij gevaar; het stoomt je lichaam als het ware klaar voor actie, waarbij vechten (fight) en vluchten (flight) mogelijke reacties zijn.
Een angststoornis is echter een niet-functioneel mechanisme. Bij irreële angst reageren de hersenen alsof er gevaar dreigt, terwijl dit in werkelijkheid niet het geval is. De puur-lichamelijke reacties zijn in feite heel normaal, maar ze zijn niet relevant in de situatie; daardoor kan het gevoel en de angst ontstaan dat er bijvoorbeeld iets met het hart aan de hand is, wat uiteraard heel beangstigend kan zijn. De angst kan vervolgens resulteren in een paniekaanval.
Ergens ben je je er tijdens een paniekaanval misschien wel van bewust dat je angst niet reëel is, maar toch kun je je gedachten niet zomaar uitzetten. De ongegronde angst is te sterk. Je bent de controle kwijt, en dat is voldoende reden voor nóg meer paniek.
En dan ontstaat er angst voor de angst; angst om je vaker zo te voelen; angst om de controle opnieuw te verliezen; angst om je eigen lichaam en je eigen gedachtes niet meer te kunnen vertrouwen.
Een vicieuze cirkel
Door bepaalde situaties te vermijden, wordt het probleem eigenlijk alleen maar groter; je hersenen denken namelijk “Zie je wel, de situatie wordt niet voor niets vermijdt. Zie je wel dat er gevaar dreigt.” Ikzelf durfde destijds bijvoorbeeld niet meer te rijden op de snelweg, omdat je daar niet maar zo even de auto langs de kant van de weg kon zetten. Als ik dan toch eens via de snelweg reed, dan zat mijn hart al in m’n keel zodra ik de oprit opreed. Ik stond al 3-0 achter, alvorens ik was begonnen. Mijn hersenen en mijn lijf stonden op ‘aan’ – en waren klaar voor actie. Het gevolg was dat mijn angst werd versterkt; ik dacht: “Zie je wel, dit was een slecht idee. Ik wist dat dit zou gebeuren…” Dus ik ontvluchtte de situatie, want dat leek voor mij de enige manier om de paniek te laten verdwijnen. Om te voorkomen dat het vaker zou gebeuren, begon ik dergelijke situaties bovendien zo veel mogelijk te vermijden.
Bovenstaande handelingen lijken misschien op korte termijn te werken (door vermijdgedrag kom je immers inderdaad niet meer in dergelijke situaties terecht, waardoor je paniek voorkomt), maar ze kunnen het probleem op langere termijn juist verergeren. Door het vermijden van bepaalde situaties kun je bijvoorbeeld gaan denken “Ik ervaar alleen geen paniek meer omdat ik dergelijke situaties vermijd.” of “Dat het afgelopen keer goed ging, dat komt puur omdat ik die ene weg vermeden heb, omdat ik op een bepaalde manier ademde en/of omdat ik medicatie had ingenomen.” Dergelijke gedachten zijn alsnog negatieve gedachten, welke de angst indirect in stand houden; bovendien houd je de vicieuze cirkel zo in stand – en zal je wereldje op die manier steeds kleiner en kleiner worden.
Angst roept lichamelijke reacties en negatieve gedachten op. De lichamelijke reacties en negatieve gedachten roepen vervolgens opnieuw angst op.
Ik weet nog dat ik mezelf wel 100x op een dag “Hoe voel ik me nu..? Voel ik iets raars..? Voel ik ergens paniek..?” vroeg, wat natuurlijk averechts werkt. Vraag jezelf maar eens af of je ergens jeukt hebt… begint het al te kriebelen?!
Hersenverbindingen
De hele dag door maken de hersenen allerlei verbindingen; ook tijdens zo’n paniekaanval. Alles wordt door de hersenen zorgvuldig geregistreerd – en opgeslagen. Het gevolg is dat ook emotionele paniek, bij welke kleine verbinding dan ook, direct weer opgeroepen kan worden. De hersenen kunnen een bepaalde situatie herkennen – en trekken meteen alle archieven open om te kijken welke gedachten en gevoelens erbij horen ten aanzien van de vorige keer.
Een voorbeeld:
Als kind dronk ik ooit eens limonade, en heel toevallig werd ik vlak daarna ziek – en moest overgeven. Mijn hersenen hebben de limonade en het overgeven destijds met elkaar verbonden, waardoor ik jarenlang geen limonade meer heb durven drinken. Ik werd oprecht al misselijk als ik limonade rook; en dat terwijl het ziek worden in realiteit niks te maken heeft gehad met die limonade. Mijn hersenen hadden de gebeurtenissen echter wel aan elkaar gekoppeld – en dusdanig opgeslagen. De welbekende uitdrukking ‘het zit tussen je oren’ is dus wel degelijk van toepassing in sommige situaties.
Hoe ironisch eigenlijk, dat het daadwerkelijke gevaar de verbindingen zijn die je eigen hersenen maken..? In feite maak je het jezelf moeilijk; je houdt je eigen angst in stand…
De mogelijke oorzaken van paniekaanvallen
Er zijn diverse mogelijke oorzaken om te verklaren waarom de één wel last heeft van paniekaanvallen – en de ander niet. Onder andere erfelijkheid, (negatieve) leerervaringen, opvoeding, omgevingsfactoren, stress en trauma’s spelen een rol.
Een ander aspect wat vaak een grote rol speelt bij het ontstaan van paniekaanvallen, dat is (de angst voor het verlies van) controle.
Als ik naar mijn eigen situatie kijk, dan kan ik goed verklaren waar mijn paniekaanvallen vandaan zijn gekomen. In mijn jeugd zijn er namelijk dusdanig veel verdrietige gebeurtenissen voorgevallen, dat ik op een bepaald moment het gevoel kreeg dat er elk moment wéér iets naars zou kunnen gebeuren. Mijn stresshormonen hadden hun taks bereikt. Bovendien begon ik ook lichamelijke klachten te krijgen door de jarenlange stress, waardoor ik het vertrouwen in mijn lichaam begon te verliezen. Gooi er nog een dosis perfectionisme bovenop – en je hebt de ideale combinatie van ingrediënten voor de aanleg van een angststoornis.
Het goede nieuws
Het feit dat je hersenen dagelijks nieuwe verbindingen maken, daar kun je op inspelen. Je kunt je hersenen als het ware opnieuw ‘programmeren’, door zoveel mogelijk succeservaringen op te doen. Als je begrijpt wat er gebeurd in je lichaam, dan zal het ook makkelijker zijn om rustig en realistisch te kunnen blijven. En door rustig te blijven én te blijven relativeren, kun je succeservaringen realiseren. Hoe meer succeservaringen je opdoet, hoe meer controle je terugkrijgt. En hoe meer controle je terug krijgt, hoe groter het vertrouwen in jezelf weer zal worden.
Voeding als medicijn
Ik zou natuurlijk geen voedingsdeskundige en orthomoleculair therapeut zijn, als ik de rol van voeding niet ook bespreekbaar zou maken. Er zijn namelijk een aantal voedingsmiddelen die kunnen bijdragen aan het voorkomen en/of verminderen van stress en angststoornissen.
Voeding als medicijn bij paniekaanvallen:
-
- Avocado’s
Avocado’s bevatten allereerst magnesium; dit mineraal werkt (onder andere) rustgevend. Bovendien zijn avocado’s ook rijk aan omega-3-vetzuren; deze specifieke vetzuren verminderen de afgifte van het stresshormoon cortisol.
-
- Bananen
Bananen zijn niet alleen een goede bron van magnesium, dat rustgevend werkt, maar bevatten ook tryptofaan; dit is een aminozuur dat essentieel is voor de aanmaak van het gelukshormoon serotonine.
-
- Gefermenteerde voeding
Onderzoek wijst uit dat gefermenteerde voeding kan bijdragen aan het verminderen van angstgevoelens en stress; dit heeft vermoedelijk te maken met het feit dat gefermenteerde probiotica bevatten, welke heel gezond zijn voor de darmen. De darmen worden immers niet voor niks het tweede brein genoemd.
-
- Gember
Gember heeft een kalmerend effect op lichaam en geest – en stimuleert bovendien de stemming.
-
- Lijnzaad(olie)
Ook lijnzaad(olie) bevat onder andere veel omega-3-vetzuren, welke dus de afgifte van het stresshormoon cortisol verminderen.
-
- Noten
Noten zijn rijk aan het mineraal zink; dit mineraal verhoogt de weerbaarheid tegen spanning en stress.
-
- Pure chocolade
Pure chocolade (met > 70% cacao) bevat zowel magnesium, als tryptofaan.
-
- Volkoren producten / varianten
Langzame koolhydraten houden, in tegenstelling tot snelle koolhydraten, je bloedsuikerspiegel stabiel(er) – en je lichaam en geest rustiger.
Goed om te weten
→ Je bent niet alleen. Paniekaanvallen komen veel voor; waarschijnlijk veel vaker dan je denkt.
→ Mijn man was een groot deel van de oplossing in mijn herstel; omdat hij ontzettend nuchter en rustig bleef tijdens mijn paniekaanvallen – en mijn angst niet ontkende, maar er ook niet in mee ging. Mijn man bood mij een veilige haven. Omring jezelf met mensen die je stabiliteit kunnen bieden op momenten dat je het moeilijk hebt.
→ Hoewel ademhalingsoefeningen kunnen helpen relativeren (omdat ze ervoor kunnen zorgen dat je hersenen meer zuurstof krijgen), kunnen ze ook averechts werken als je je meer gaat focussen op hoe je je voelt; houd daar rekening mee.
→ Vlucht niet langer, maar durf te vechten. Zie de angst onder ogen. Ga ervoor; ga het aan; geef je er aan over. Doe succeservaringen op – en pak je eigen leven terug; lukt je dat niet alleen..? Zoek dan (professionele) hulp.
Wil je meer lezen over mijn ervaring met paniekaanvallen? Ik schreef er een apart artikel over, welke je kunt lezen door hier te klikken.
Vond je dit artikel interessant..? Dan zou ik het leuk vinden als je dat in de reacties wilt laten weten!
IK HELP JOU OM TE GAAN LEREN LUISTEREN NAAR JE LICHAAM – EN OM JE KLACHTEN TE GAAN BEGRIJPEN, ZODAT JIJ (WEER) GRIP KRIJGT OP JE GEZONDHEID!
ZORG DAT JE NIETS MIST; VOLG ‘VOEDINGVOORJEBREIN.NL’ OP SOCIALE MEDIA!
